به‌ڵام له‌و بابه‌ته‌ماندا هه‌وڵ ده‌ده‌ین كه تیشك بخه‌ینه سه‌ر به‌شێك له‌و شاعیرانه‌ی كه شیعریان بۆ خۆشه‌ویستی پێغه‌مبه‌رمان (دخ) نوسیوه و به‌وكاره به‌ناو بانگن ، هه‌رچه‌نده‌ش هه‌روه‌ك گوتمان ناتوانین ناوی هه‌موو ئه‌و شاعیرانه بنووسین كه مه‌دح و سه‌نایان بۆ خۆشه‌ویست به شیعر داڕشتوه ، به‌لام لانی كه‌م باسی هه‌ندێكیان ده‌كه‌ین و شیعره‌كانیان ده‌هێنینه‌وه له‌گه‌ڵ ناویان و ساڵی له‌دایك بوون و وه‌فات كردنیان :
بێخود : بۆیه به بێخود ده‌ست پێ ده‌كه‌ین چونكه ئه‌و شاعیره مه‌زنه له چوارینه‌یه‌كی دا ناوی خۆی بردووه به ( باغه‌وانی باغی مه‌دح)ـی پێغه‌مبه‌ر (دخ).
(بێخود): ماموستا مه‌لا مه‌حمودی موفتی مه‌لا ئه‌مینه ، له‌ساڵی 1296ی كۆچی هاتووه‌ته دونیاوه و له ساڵی 1376 ی كۆچی دونیای به‌جێ هێشتووه :
بێخود له خۆشه‌ویستی پێغه‌مبه‌ر (دخ) ده‌ڵێ :
لـه ئـه‌ووه‌ل و لـه ئـاخـیــرا مـه‌داری ئـه‌نـبـیـایـه ئـه‌و
لـه بـاتـیـن و لـه زاهـیـری حـه‌بـیـبـی كـیـبـریـایـه ئه‌و
كـه چـونـكه لای خـودا قـسه‌ی به‌ڕاستی ڕه‌وایه ئـه‌و
ده موژده بێ له ئووممه‌تی كه گه‌وره‌یێكی وایه ئه‌و
لـه ڕۆژی مـه‌حـشـه‌را تـكایـه هـه‌موو گـوناحكار ئه‌كا
***
پـه‌یـه‌مـبـه‌رێ كـه بـاعـیـسی وجـود و خـه‌ڵـقی عـالـه‌مـه
كـه تـاقـه سـورای عـه‌رسـه‌یی شـه‌فـاعه‌ته و موسه‌لله‌مه
كه زام و هیجر و میحنه‌تی سڕوڕ و وه‌سڵ و مه‌رهه‌مه
لـه‌هه‌فـت خـوانی سـینـه‌دا مـوژه‌ی خه‌ده‌نگی ڕۆسته‌مه
لـه فـه‌تـحـی(خـه‌یـبـه‌ر)ه دڵـا بـرۆی لـه (ژولـفـقـار) ئـه‌كـا.
حه‌مدی :
حه‌مدی ناوی ته‌واوی ئه‌حمه‌د فه‌تاح به‌گ حاجی برایم به‌گی ساحێب قڕانه ، له ساڵی 1876ی زاینی له‌دایك بوه و 1936یش كۆچی دووایی كردووه .
حه‌مدی له مه‌دحی خۆشه‌ویستدا ده‌فه‌رموێت :
كـاسـه‌ی سـه‌ری كاسـه خـول ئـه‌دا مه‌جمه‌ری گه‌ردوون
سه‌رمه‌سته له نه‌شئه‌یی گوڵی خۆش بۆیی موحه‌ممه‌د
ئــیـعـجـازی ده‌م و ده‌ســتــی مــه‌ســیــحــا و كــه‌لــیــمــی
هـه‌ردوو ده‌م و ده‌سـت كـه‌وتـنـه بـازوویـی مـوحـه‌مـمه‌د
مـه‌یـدانـی جـیـهـان تـه‌نـگـی بـه‌بـێ وادیــی مـوحـه‌مـمه‌د
بــــۆ بــــه‌ڕقــــی بـــوڕاقــی بــه تــكــا پۆیــی مـوحـه‌مـمه‌د.
نالی : مه‌لا خدری ئه‌حمه‌دی شاوه‌یسی میكایڵیه ، له‌ساڵی له‌دایك بوون و مردنی ناكۆكی هه‌یه و زۆر ڕوون نیه كه‌ی له‌دایك بوه‌و كه‌یش وه‌فاتی كردووه ، ناڵی له خۆشه‌ویستی بۆ پێغه‌مبه‌ر (دخ) له شیعرێكی درێژدا ده‌ڵێ :
چ نـورێـكـه لـه حـوجـره‌ی ڕه‌وزه‌دا وا قــائـیـمـه قــوبــبــه‌ی؟
قـه‌وامـی عـه‌ڕش و فـه‌رش قـه‌لـبـی ئـیـنـس و قاله‌بی جانه
چ حـوجـره ؟ حـوجـره‌یـی عولیا كه‌وا نه‌عله‌ینی خوددامی
دوڕڕی تاجـی سـه‌ری قـوتـب و شـاه و وه‌لـی و سـوڵـتـانه
چ حـوجـره ؟ وا لـه‌خـاكـی مـیلـلـه‌تـی ده‌وڵـه‌ت پـه‌نـاهـیـدا
كــه‌مـیـنـه خـادیـمی سـوڵـتـان و شـاهـه‌نـشـاهـی ده‌ربـانـه
چ قـوبـبـه سـیـلـسـیله‌ی قیندیل و شه‌مع و بابی میحڕابی
شـوعـاعـی نـووری دیـده‌ی كـه‌وكـه‌بـی ئـه‌یـوانـی كه‌یوانه.
حه‌ریق :
حه‌ریق ناوی مه‌لا ساڵحی كوڕی مه‌لا نه‌سڕوللای زێوه‌ییه ، له ساڵی 1851ی زاینی له دایك بوه و له ساڵی 1907 وه‌فاتی كردووه .
حه‌ریق له خۆشه‌ویستی موحه‌ممه‌ددا (دخ) ده‌ڵێت :
به‌و نووره كه زاهیر بوو له‌سه‌ر ڕوویی مـوحــه‌مـمـه‌د
عاله‌م به هه‌موو ئاشفته بوو وه‌ك موویی موحه‌ممه‌د
مـه‌خـجـول و سـه‌ر ئـه‌فـگـه‌نـده‌یـه نـه‌سرین و بنه‌وشه
بـو مـویـی سـه‌مـه‌ن بـوی دوو گیسووی مـوحـه‌مـمـه‌د
مـه‌جـزووبـه هــه‌مــووكــه‌س بـه ڕمـووز و بـه ئـیـشـاڕه
مـه‌جـبـوره لـه‌ده‌سـت ساعید و بازووی مــوحــه‌مـمـه‌د .
لوتفی :
لوتفی شێخ له‌تیف شێخ ره‌زا شێخ مارفی قوله‌ییه ، له‌ساڵی 1905ی زاینی له‌دایك بوه و له‌ساڵی 1989 وه‌فاتی كردووه ، لوتفی ده‌ڵێ :
یــا ڕه‌ســولــه‌لـلا ده‌خــیــلـه‌ـك مــاڵـی وێـران بـێ مـنـم
چــاو بــه ئـه‌شـك و دڵ بـه ئـاهـ و عـوسـیـان بـێ مـنـم
ڕوو ڕه‌شی دونیا و قـیامه‌ت توێشـه‌ی ڕاهـم نـی یـه
نائومێـدی كرده‌وه‌ی خۆم ڕه‌نج به خه‌سران بێ منم.
عاصم : ناوی حه‌سه‌ن شێخ موحه‌یه‌ددینه و له ساڵی 1912ی زاینی هاتۆته دونیاوه و له ساڵی 1980ی زاینی دونیای به‌جێ هێشتووه ، عاصم له نه‌عتی خۆشه‌ویستدا ده‌فه‌رموێ :
ئه‌لا ئه‌ی سه‌روه‌ری عاله‌م حه‌بیبی شاهی یه‌زدانی
بـه‌یـانـی گـه‌وره‌یـی تـۆیـه هـه‌مـوو ئـایـاتی قوڕئانی
نـه‌بـی بـوی تۆ كه ئاده‌م بوو له‌نێو مابه‌ینی ئاو گڕ
ئـه‌تـۆ بـوی بـه‌واسـیـتـه‌ی تـه‌بدیلی نورانی زوڵمانی.
نووسینی/ محمد مەلا سعدالدین گەردی
إرسال تعليق